Author: Christos

Το συγκρότημα των τριών εκκλησιών – του Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή, του Αγίου Ηρακλειδίου κι ένα εκκλησάκι των Λατίνων – έχει καταχωρηθεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.  Οι τρεις εκκλησίες βρίσκονται όλες κάτω από μια ενιαία, ξύλινη στέγη κι αρχικά το συγκρότημα αυτό ήταν Mοναστήρι.

Βρίσκεται στην κοιλάδα της Μαραθάσας στο Τρόοδος (ακριβώς έξω από το χωριό Καλοπαναγιώτης). Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της Μονής δεν είναι γνωστή και το κτιριακό συγκρότημα που σώζεται σήμερα έχει υποστεί εκτεταμένη ανοικοδόμηση και αποκατάσταση σε διαφορετικές περιόδους.

Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή χτίστηκε το 1731. Ο τάφος του Αγίου χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και βρίσκεται κάτω από τη στενή βόρειο-ανατολική καμάρα, ενώ το κρανίο του Αγίου βρίσκεται σε μια κόγχη. Η εικόνα του Λαμπαδιστή χρονολογείται στο 1543. Ένα πολύ ενδιαφέρον Βυζαντινό Μουσείο βρίσκεται κοντά στην εκκλησία.

Η εκκλησία του Αγίου Ηρακλειδίου κτίστηκε τον 11ο αιώνα, ενώ οι τοιχογραφίες της χρονολογούνται από τον 13ο και 16ο αιώνα. Το αρχαίο ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο και καλύπτεται με γιγάντιες φιγούρες, συμπεριλαμβανομένου ενός εμβληματικού λέοντα των Λουζινιανών κι Αετού του Βυζαντίου.

Το λατινικό παρεκκλήσι περιέχει την πιο ολοκληρωμένη σειρά Ιταλο-Βυζαντινής ζωγραφικής (τοιχογραφίες) στην Κύπρο.

Μοναστήρι Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή – Ακουστική Ξενάγηση

Η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Στέγης βρίσκεται στην κοιλάδα Σολέας (5 χλμ. από το χωριό Κακοπετριά) κι έχει καταχωρηθεί στη λίστα των μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Ο θολωτός σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός ανήκε κάποτε σ΄ ένα μοναστηριακό συγκρότημα και πήρε το όνομά του από την μονόκλινη ξύλινη στέγη του, που χτίστηκε για να τον προστατεύσει από τις καιρικές συνθήκες. Είναι η μοναδική εκκλησία  μοναστηριού του είδους της που διατηρείται στο νησί και καλύπτεται εξ ολοκλήρου με τοιχογραφίες του 11ου μέχρι και του 17ου αιώνα, οι οποίες είναι οι πιο σημαντικές που διατηρήθηκαν στο νησί από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ως εκ τούτου, θεωρείται μια από τις πιο ενδιαφέρουσες βυζαντινές εκκλησίες στην Κύπρο.

Η ίδια η εκκλησία χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, ενώ το μοναστήρι χρονολογείται στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα και άκμασε από τη Μέση Βυζαντινή Περίοδο μέχρι και την Περίοδο της Φραγκοκρατίας. Η σημασία του μειώθηκε κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα και έπαψε να λειτουργεί ως μοναστήρι μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα.

Άγιος Νικόλαος της Στέγης – Ακουστική Ξενάγηση 

Ο Ιερός Ναός Αρχαγγέλου Μιχαήλ βρίσκεται στο γραφικό χωριό Πεδουλάς και είναι μια μικρή εκκλησία που κτίστηκε και αγιογραφήθηκε το 1474 από ένα ντόπιο ζωγράφο που ονομαζόταν Μηνάς, ο οποίος καταγόταν από την περιοχή Μαραθάσας. Η εκκλησία συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Η εκκλησία είναι πλήρως διακοσμημένη σε δύο επίπεδα με την τοπική μετα-βυζαντινή τεχνοτροπία που αναπτύχθηκε πριν την Ενετοκρατία. Υπάρχουν 11 συνθέσεις από τον  Εορταστικό Κύκλο στο πάνω μέρος και απεικονίσεις Αγίων στο κάτω μέρος.  Η Σταύρωση και η Ανάληψη απεικονίζονται στα αετώματα.

Η εκκλησία έχει τη συνήθη επικλινή στέγη που χαρακτηρίζει τις εκκλησίες στις ορεινές περιοχές και είναι μονόκλιτη. Ο νάρθηκας, που εκτείνεται προς τη νότια και τη δυτική πλευρά της εκκλησίας, χρησιμοποιήθηκε ως χώρος για τις γυναίκες λόγω του μικρού μεγέθους του ναού, εφόσον μόνο άντρες εισέρχονταν στην κεντρική εκκλησία. Ένα ξύλινο τέμπλο της ίδιας περιόδου παρέμεινε ανέπαφο και χρησιμεύει ως ένα εξαιρετικό δείγμα του είδους αυτού.

Εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά – Ακουστική Ξενάγηση 

Με θέα το πανέμορφο, παλιό ορεινό χωριό Παλαιχώρι, η Εκκλησία Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι ένα κτίσμα του 16ου αιώνα, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Πρόκειται για μια μονόκλιτη εκκλησία με ξύλινη οροφή, η οποία είναι χαρακτηριστική των εκκλησιών της περιοχής Τροόδους. Ο νάρθηκας, που προστέθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα, εκτείνεται στη δυτική και στη νότια πλευρά του ναού και καλύπτεται από την ίδια ξύλινη στέγη.

Το εσωτερικό του ναού είναι ζωγραφισμένο με μια από τις πιο πλήρεις σειρές τοιχογραφιών της μετα-Βυζαντινής Περιόδου στην Κύπρο. Ο άγνωστος καλλιτέχνης επηρεάστηκε από την τέχνη της Περιόδου των Παλαιολόγων, αλλά είναι επίσης εμφανής και η επίδραση της δυτικής τέχνης.

Εκκλησία Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Παλαιχώρι – Ακουστική Ξενάγηση 

Η Eκκλησία της Παναγίας Ποδίθου βρίσκεται στο χωριό Γαλάτα κι είναι μία από τις τέσσερις τοιχογραφημένες εκκλησίες του χωριού. Συμπεριλαμβάνεται επίσης στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Η Εκκλησία που ανήκε κάποτε σε μοναστήρι, χτίστηκε το 1502 με δωρεά του Δημητρίου ντε Κορόν και της συζύγου του Ελένης. Ο Δημήτριος, ιππότης της  βαρωνίας της Πεντάγειας, είχε εμπλακεί στις πολιτικές αναταραχές του 1461. Η μονή λειτουργούσε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά έπεσε σε παρακμή και εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά το 1821, όταν ο Αρχιεπίσκοπος κι άλλοι πρόκριτοι εκτελέστηκαν μετά την Ελληνική Επανάσταση.

Το κτίριο είναι μονόκλιτο με μια απότομη, δίρριχτη ξύλινη στέγη. Μια μεταγενέστερη στοά περιβάλλει τις τρεις πλευρές του ναού και η οροφή στεγάζει τόσο την εκκλησία όσο και τη στοά. Οι τοιχογραφίες είναι Ιταλο-Βυζαντινής τεχνοτροπίας, η οποία εμφανίστηκε στο νησί στα τέλη του 15ου αιώνα.

Εκκλησία της Παναγίας Ποδύθου στην Γαλάτα – Ακουστική Ξενάγηση 

Η Μονή του Κύκκου βρίσκεται στην ορεινή περιοχή της Κοιλάδας της Μαραθάσας κι είναι η πλουσιότερη Mονή στο νησί. Βρίσκεται στην κορυφή του βουνού, σε υψόμετρο 1.318 μέτρων.

Αφιερωμένη στην Παναγία, η Mονή διαθέτει μια από τις τρεις εικόνες που αποδίδονται στον Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά. Η εικόνα – επικαλυμμένη με ασήμι – είναι σε μια θήκη από ταρταρούγα και σεντέφι και βρίσκεται τοποθετημένη μπροστά στο εικονοστάσι.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο κύπριος ερημίτης Ησαίας θεράπευσε με θαύμα την κόρη του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού (1081 – 1118 μ.Χ.). Ως ανταμοιβή ζήτησε την εικόνα και ο αυτοκράτορας, αν και λυπήθηκε στην προοπτική της απώλειας ενός τέτοιου θησαυρού, την έστειλε στην Κύπρο μαζί με τα χρήματα για την κατασκευή ενός μοναστηριού, όπου θα φυλασσόταν η εικόνα. Το Μοναστήρι κάηκε αρκετές φορές και δεν έμεινε τίποτα από το αρχικό του κτίσμα.

Σήμερα το Μοναστήρι παράγει ζιβανία κι άλλα οινοπνευματώδη ποτά, ενώ θρησκευτικά πανηγύρια πραγματοποιούνται στις 8 Σεπτεμβρίου (Γέννηση της Θεοτόκου) και στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου). Υπάρχει επίσης ένα μουσείο στους χώρους της Μονής. Η Μονή είναι επίσης γνωστή και για το γεγονός ότι ο πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ υπηρέτησε εκεί  ως δόκιμος μοναχός.

Μοναστήρι του Κύκκου – Ακουστική Ξενάγηση 

Η Μονή Μαχαιρά που βρίσκεται στις πλαγιές της βουνοκορφής Κιόνια στην κοιλάδα των βουνών του Μαχαιρά, είναι μια από τις τρεις Βασιλικές και Σταυροπηγιακές του νησιού και στεγάζει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Μαχαιρά, που αποδίδεται στον Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά.

Σύμφωνα με την παράδοση, ένας άγνωστος ερημίτης έφερε κρυφά στην Κύπρο την εικόνα κατά τα χρόνια της εικονομαχίας (μεταξύ του 8ου και 9ου αιώνα μ.Χ.) και τη φύλαξε στη σπηλιά του μέχρι το θάνατό του. Ευλογημένοι με τη θεία χάρη, οι ερημίτες Ιγνάτιος και Νεόφυτος γύρω στο 1145, ανακάλυψαν τη σπηλιά – που ήταν καλυμμένη από θάμνους – και μπόρεσαν να φθάσουν σ΄ αυτή κόβοντας την άγρια βλάστηση με ένα μαχαίρι που τους είχε δοθεί από θεϊκό χέρι. Ως αποτέλεσμα, ανακάλυψαν την εικόνα στην οποία δόθηκε το όνομα «Μαχαιριώτισσα» από τη λέξη «μαχαίρι». Το Μοναστήρι χτίστηκε στο ίδιο σημείο, λαμβάνοντας επίσης το ίδιο όνομα.

Σήμερα, το ανακαινισμένο υπόγειο σκευοφυλάκιο στεγάζει μια συλλογή από παλιά βιβλία και χειρόγραφα, εικόνες και άλλα θρησκευτικά αντικείμενα.

Η αδελφότητα της Μονής είναι εξαιρετικά ευσεβής, κρατώντας τους όρκους τόσο αυστηρά όσο τα μοναστήρια του Αγίου Όρους στην Ελλάδα.

Η Ιερή Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά – Ακουστική Ξενάγηση 

Η Παναγία της Ασίνου βρίσκεται στην ανατολική όχθη ενός χειμάρρου, 3 χλμ. από το ορεινό χωριό Νικητάρι. Πρόκειται για μια μικρή εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία των «Φορβίων». Συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ και περιέχει μερικές από τις καλύτερες βυζαντινές τοιχογραφίες στο νησί, που χρονολογούνται από τον 12ο – 17ο αιώνα.

Ήταν η εκκλησία της μονής που χτίστηκε το 1099 με δωρεά του Μάγιστρου Νικηφόρου Ισχύριου, που στη συνέχεια έγινε μοναχός με το όνομα Νικόλαος. Λειτούργησε μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, οπότε και εγκαταλείφθηκε.

Η εκκλησία αποτελείται από δύο μέρη: τον μονόκλιτο καμαροσκεπή ναό και τον νάρθηκα, ο οποίος αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη που ανήκει στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Η απότομη δίρριχτη ξύλινη στέγη του 12ου αιώνα, καλύπτεται με επίπεδα κεραμίδια και προστατεύει την εκκλησία. Σήμερα, δεν υπάρχουν ίχνη από τα υπόλοιπα μοναστικά κτίσματα.

Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό της εκκλησίας χρονολογούνται από τον 12ο – 17ο αιώνα και αντανακλούν την τέχνη της Κωνσταντινούπολης, η οποία πιστεύεται ότι ήταν η γενέτειρα του καλλιτέχνη.

Εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου ή Παναγίας Φορβιώτισσας – Ακουστική Ξενάγηση 

Η εκκλησία της Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας χτίστηκε τον 16ο αιώνα σαν ναός της μονής που ήταν αφιερωμένη στην Παναγία. Βρίσκεται στην κοιλάδα της Σολέας, στο χωριό Κούρδαλι και σύμφωνα με τον θεμέλιο λίθο, ιδρύθηκε από τον διάκονο Λεόνε Κουρδάλη.

Η σωζόμενη εκκλησία είναι τρίκλιτη, με μια απότομη δίρριχτη στέγη και επίπεδα κεραμίδια. Τα κλίτη της εκκλησίας χωρίζονται από τον κυρίως ναό με ξύλινες στοές. Η εκκλησία περιέχει τοιχογραφίες και εικόνες του 16ου αιώνα σε ιταλο-βυζαντινό ύφος και το τέμπλο είναι ένα καλό δείγμα της ξυλογλυπτικής του 16ου – 17ου αιώνα.

Το 2006, η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να αποκαταστήσει το Μοναστήρι.

Located in the mountainous area of Pitsilia, between the villages of Lagoudera and Saranti, the 12th century church of Panagia tou Araka is a listed UNESCO World Heritage site and is considered to be of the most important Byzantine period churches on the island.

The church used to be a monastery church, built during the second half of the 12th century, when monastic life was flourishing in Cyprus. It survived until the first decades of the 19th century and its remains include a two-storey monastery building to the north, along with the church.

The church is a single-aisled domed structure with a cross-shaped, steep-pitched roof that extends to form a latticed-woodwork portico. During the 18th century, the west wall was demolished and the church was extended.

The frescos inside the church are comparable to those prevailing throughout Greece, the Balkans and Russia, and were painted by the artist Theodoros Apsevdis in the late Comnenian style (1192). Those in the apse of the bema are of a different style to those in the rest of the church, and it is believed that they were painted by another artist before 1192.

Panagia tou Araka – Audio Guide