Author: Christos

Położony około 3 km poza górską wioską Platanistasa, XV-wieczny kościół Stavros tou Agiasmati, jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zachował się tu najbardziej kompletny cykl malowideł ściennych z drugiej połowy XV wieku na wyspie.

Jego nazwa pochodzi od słowa agiasma (-atos), które w języku greckim oznacza „święconą wodę, źródło lub studnię w pobliżu kościoła”. Kościół był niegdyś kościołem klasztornym, ale na południe od niego pozostały jedynie ślady budynków klasztornych.

Zachowana konstrukcja jest jednonawowym budynkiem ze stromym dachem z drewna, pokrytym płaskimi dachówkami, który rozciąga się poza główną konstrukcję, tworząc portyk na wszystkich czterech stronach – cecha unikalna na Cyprze. Zgodnie z inskrypcją budynek został zbudowany dzięki darowiźnie księdza Petrosa Peratisa i jego żony Pepani, którzy są przedstawieni na fresku jako ofiarujący model kościoła Jezusowi za pośrednictwem Dziewicy. Na uwagę zasługuje również rozbudowana, wieloosobowa scena Sądu Ostatecznego, która rozwija się aż do dalekiego końca szczytu, gdzie przedstawiony jest Jezus Chrystus.

Chociaż rok wzniesienia kościoła nie jest znany, powszechnie przyjmuje się, że jego dekoracja została ukończona w 1494 roku.

Kościół Świętego Krzyża Agiasmati w Platanistasa – Przewodnik audio (Audio Guide)

Położona w górskim regionie Moutoulla, maleńka XIII-wieczna kaplica Panagia tou Moutoulla, jest jednym z najwcześniejszych przykładów tego typu i została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Kościół przynależy do dobrze znanej tradycji architektonicznej kościołów jednonawowych z drewnianym dachem, typowych dla górskiego regionu Troodos. Kościół jest najstarszą, dokładnie datowaną budowlą utrzymaną w tym charakterystycznym, dobrze znanym stylu architektury cypryjskiej. Portyk po zachodniej i północnej stronie kościoła prawdopodobnie został dodany w XIV wieku. Cały kościół pokryty jest dużym dwuspadowym dachem. Tutejsze dekoracje ścienne są jedynym zbiorem XIII-wiecznych fresków zachowanych na Cyprze, które można datować z dużą dokładnością (1280 r.).

Kościół został zbudowany i ozdobiony dzięki darowiznom Ioannisa z Moutoullas i jego żony Ireny, którzy są przedstawieni jako trzymający model kościoła. Uważa się, że mogła to być prywatna kaplica.

W samej wiosce zachowała się tradycja wyrabiania drewnianych, rzeźbionych naczyń.

Kościół Panagia tou Moutoulla – przewodnik audio (Audio Guide)

Położony w górzystej okolicy Pitsilia, pomiędzy wioskami Lagoudera i Saranti, XII-wieczny kościół Panagia tou Araka, wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO i uważany jest za jeden z najważniejszych kościołów okresu bizantyjskiego na wyspie.

Kościół był niegdyś kościołem klasztornym, zbudowanym w drugiej połowie XII wieku, kiedy na Cyprze kwitło życie monastyczne. Przetrwał do pierwszych dekad XIX wieku, a jego pozostałości obejmują dwupiętrowy budynek klasztorny na północy wraz z kościołem.
Jest to jednonawowa konstrukcja z kopułą. Kopuła została zwieńczona osobnym drewnianym dachem. Budynek z trzech stron otoczony jest arkadami. W XVIII wieku rozebrano ścianę zachodnią i rozbudowano kościół.

Freski wewnątrz kościoła są porównywalne z tymi, które dominują w całej Grecji, na Bałkanach i w Rosji, a zostały namalowane przez artystę Theodorosa Apsevdisa w stylu późnego manieryzmu Komnenów (1192 rok). Najwcześniejsze dekoracje ścienne (1170-1180) występują w absydzie przestrzeni ołtarzowej, która jest najstarszą częścią kościoła i uważa się, że zostały namalowane przez innego artystę przed 1192 rokiem.

Panagia tou Araka – Przewodnik audio (Audio Guide)

Znajdujący się w dolinie Solea, we wsi Kourdali, kościół Panagia Chrysokourdaliotissa, został zbudowany w XVI wieku jako kościół klasztorny poświęcony Panagii (Dziewicy Maryi), a według kamienia węgielnego został założony przez diakona Leone Kourdalisa.

Zachowany kościół jest trójnawowy, ze stromym, spadzistym dachem i płaską dachówką. Nawy boczne kościoła oddzielone są od nawy głównej drewnianymi arkadami. W kościele znajdują się malowidła ścienne i ikony z XVI wieku w stylu italo-bizantyjskim, a ikonostas jest doskonałym przykładem snycerki z XVI-XVII wieku.

W 2006 roku Święty Synod podjął decyzję o ponownym założeniu klasztoru.

Położony na wschodnim brzegu strumienia, 3 km od górskiej wioski Nikitari, kościół Panagia Asinou, jest małym kościołem poświęconym Dziewicy z Phorbii. Jest on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO i posiada jedne z najlepszych bizantyjskich malowideł ściennych na wyspie, pochodzące z XII-XVII wieku.

Kościół był niegdyś kościołem klasztornym, który został zbudowany w 1099 roku z darowizny Magistrosa Nikephorosa Ischyriosa, który następnie został mnichem o imieniu Nikolaos. Klasztor funkcjonował do końca XVIII wieku, kiedy to został opuszczony.

Kościół składa się z dwóch części – sklepionej nawy oraz narteksu – będącego późniejszym dodatkiem z drugiej połowy XII wieku. Pochodzący z XII wieku stromy, dwuspadowy, drewniany dach pokryty płaską dachówką, osłaniał kościół. Po pozostałych budynkach klasztornych nie ma dziś śladu.
Freski wewnątrz kościoła pochodzą z okresu od XII do XVII wieku i prezentują styl inspirowany sztuką Konstantynopola, który uważa się za miejsce urodzenia artysty.

Kościół Panagia tis Asinou lub Panagia Phorviotissa – Przewodnik audio (Audio Guide)

Położony na zboczach Kionii, w dolinie gór Machairas, klasztor Machairas, jest jednym z trzech królewski i stauropigialnych klasztorów na wyspie i mieści cudowną ikonę Panagia (Dziewica Maryja) z Machairas, która przypisywana jest Agiosowi Loukasowi (Apostołowi Łukaszowi).

Według tradycji, nieznany pustelnik przemycił ikonę na Cypr w czasach ruchu ikonoklastycznego (między VIII a IX wiekiem) i przechowywał ją w swojej grocie aż do śmierci. Obdarzeni boską łaską pustelnicy Ignatios i Neophytos około 1145 roku odkryli zasłoniętą krzakami jaskinię, a dotarli do niej, wycinając runo leśne nożem podarowanym im przez boską rękę. Dzięki temu odsłonięta ikona otrzymała nazwę „Machairiotissa” od greckiego słowa oznaczającego nóż – machairi. W tym samym miejscu wybudowano klasztor, który również przyjął tę nazwę.

Dziś w odrestaurowanych piwnicach zakrystii znajduje się zbiór starych ksiąg i rękopisów, ikon i innych dzieł sztuki religijnej.

Bracia mieszkający w klasztorze są niezwykle pobożni, utrzymują śluby tak surowe, jak te na górze Athos w Grecji.

Klasztor Panagia tou Machaira – Przewodnik audio (Audio Guide)

Klasztoru Kykkos jest integralną częścią klasztoru i mieści bezcenną kolekcję ikon, naczyń konsekrowanych, manuskryptów i cypryjskich antyków.

Sam klasztor jest najbogatszym i najbardziej wystawnym z cypryjskich klasztorów i znajduje się na szczycie góry, na wysokości 1318 m n.p.m., na północny zachód od Troodos.

Klasztor, poświęcony Panagii (Dziewicy Maryi), posiada jedną z trzech ikon przypisywanych Agiosowi Loukasowi (Apostołowi Łukaszowi). Ikona, pokryta złoconym srebrem, znajduje się w kapliczce wykonanej ze skorupy żółwia i masy perłowej, stojącej przed ikonostasem.

Klasztor Kykkos – przewodnik audio (Audio Guide).

Położony w miejscowości Galata kościół Panagia Podithou, jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO i jest jednym z czterech malowanych kościołów w tej miejscowości.

Należący niegdyś do klasztoru kościół został zbudowany w 1502 roku dzięki darowiźnie Demetre de Coron i jego żony Heleny. Demetre, kapitan baronii Pentageia, znany jest z tego, że był zamieszany w polityczne zamieszki z 1461 roku. Klasztor funkcjonował do początku XIX wieku, ale podupadł i został ostatecznie opuszczony po 1821 roku, gdy arcybiskup i inni notable zostali straceni w wyniku rewolucji greckiej.

Kościół jest jednonawową strukturą architektoniczną, pokrytą spadzistym dachem z drewna, otoczoną z trzech stron zamkniętym portykiem, a dach osłania zarówno kościół, jak i portyk. Malowidła ścienne zostały wykonane w stylu italo-bizantyjskim, który pojawił się na wyspie pod koniec XV wieku.

Kościół Panagia Podithou (Matki Bożej z Podithou) w Galacie – Przewodnik audio (Audio Guide)