Pafos – Kolebka chrześcijaństwa na Cyprze (A)

Okolice Pafos obfitują w zabytki sakralne, z których pierwszym na liście jest paleochrześcijańska bazylika Chrysopolitissa w Kato Pafos.

Kościół ten ma jeszcze jeden powód, by stać się ciekawym miejscem ze względu na swój związek z Apostolosem Pawłem; nadal znajduje się w nim kolumna, do której, zgodnie z tradycją, Apostoł został przywiązany i ubiczowany.

W Peristeronie znajduje się Muzeum Sztuki Sakralnej, prowadzone przez Arcybiskupstwo Arsinoes, w którym zgromadzono ikony i księgi kanoniczne, a także inne przedmioty pochodzące z okolicznych wiosek. Kościół Agia Kyriaki został zbudowany na południowej nawie zrujnowanej paleochrześcijańskiej bazyliki Chrysopolitissa.

W biskupstwie w Pafos znajduje się Muzeum Bizantyjskie, którego zbiory można łatwo porównać ze zbiorami Fundacji Arcybiskupa Makariosa III. W Geroskipou znajduje się drugi kościół na Cyprze z pięcioma kopułami i znaczącymi freskami, poświęcony Agia Paraskevi, a w Achelei kościół Agios Teodosios z ważnymi freskami z XIII wieku, z których jeden przedstawia apostołów Piotra i Pawła oraz portret darczyńców.

Następnie szlak prowadzi przez kościoły Panagia tis Katholikis w Kouklia, pustelnię Palaio Egkleistro w. Souskiou, a kończy się w Pano Archimandrita i pustelni Agion Pateron.

Całkowita długość trasy: 53 km.

3. Lokalny szlak w Limassol – szlak religijny

Pierwszym przystankiem na tej trasie jest Parekklisia i kościół Timios Stavros, w której znajdują się bardzo cenne freski w stylu włosko-bizantyjskim. W Kellaki znajduje się kościół Agios Georgios z bardzo interesującym rzeźbionym w drewnie ikonostasem – dziełem wykonanym za czasów tureckich.

W kościele Agos Nikolaos w Klonari znajdują się wspaniałe freski z XVI wieku oraz wspaniały ikonostas z bardzo ciekawymi ikonami, które go zdobią. W Vikla znajduje się kościół Agios Ioannis tou Eleimona, jedyny ocalały budynek w tej opuszczonej wiosce. Następnie trasa zatrzymuje się przy kościele Agios Georgios tis Akapnou, który jest kościołem parafialnym wioski.

Niezapomnianym przeżyciem jest wizyta w kościele Panagia tis Iamatikis w Arakapie. Z inskrypcji dowiadujemy się, że został on z nieznanych powodów zniszczony i odbudowany w 1727 roku. W Louvar znajduje się kościół Agios Mamas, który został zbudowany w 1455 roku, choć został ozdobiony 40 lat później przez malarza Philipposa Woola.

Całkowita długość trasy: 6 km.

Limassol – Ukryte skarby religii

Drugi szlak w rejonie Limassol rozpoczyna się od Pano Polemidia i kościoła Αgia Anastasia, który jest skupiskiem dwóch oddzielnych kościołów z freskami z XV i XVII wieku.

We wsi Monagri znajduje się wiele ważnych kościołów, takich jak klasztor Panagia tis Amasgou z doskonałymi przykładami fresków z XII, XIII i XVI wieku. Klasztor Archanioła na zachód od wioski Monagri został zrekonstruowany. Kościół Αgios Georgios, również w Monagri, jest kościołem parafialnym wioski i posiada freski z XV wieku.

Klasztor Timios Stavros, we wsi Kouka, pochodzi z XII wieku i jest jedynym budynkiem spośród szeregu zabudowań klasztornych, który zachował się do dziś.

Ostatnim przystankiem na tym szlaku jest klasztor Timios Prodromos w Mesa Potamos; data jego założenia nie jest znana, ale został niedawno zrekonstruowany i zachowały się w nim freski z XV wieku.

Całkowita długość trasy: 56 km.

Limassol – Modlitwa wśród winorośli

Szlak ten rozpoczyna się w Cypryjskim Muzeum Średniowiecznym, które znajduje się w zamku Limassol i dzięki swoim eksponatom obejmuje okres około 1500 lat. Następnym przystankiem jest kościół Agios Efstathios w Kolossi, pochodzący z XII wieku, w którego wnętrzu zachowały się ważne freski z XV wieku. W wiosce Erimi znajduje się kościółek z XV-XVI wieku, pod wezwaniem Panagia Chrysopolitissa, z wciąż zachowanymi w jego wnętrzu freskami.

W malowniczej wiosce Omodos znajduje się klasztor Timios Stavros, który – zgodnie z tradycją – został założony przez Agia Eleni (św. Helenę), i to właśnie tutaj przechowywany jest Agios Kannavos – kawałek liny, którą Jezus Chrystus został przywiązany do krzyża.

Kościół Agia Mavri, znajdujący się w Koilani, był kiedyś małym klasztorem, natomiast kościół. Monogenous jest drugim kościołem parafialnym Koilani i pochodzi z XVII wieku. W kościele Panagia znajduje się również Muzeum Sztuki Kościelnej w Koilani.

Ostatnim przystankiem na tej trasie jest kościół Τimios Stavros we wsi Kouka, pochodzący z XII wieku, w którym zachowały się freski z XIV i XV wieku.

Całkowita długość trasy: 72 km.

Larnaka – Przebłyski chwalebnej wiary

Na lokalnym szlaku w Larnace pierwszym przystankiem jest kościół Αgios Lazaros oraz znajdujące się w nim Muzeum Sztuki Sakralnej, ponieważ stanowią one dwa z najważniejszych zabytków Cypru.

W Kiti znajduje się kościół Panagia tis Aggeloktistis – bardzo ważne muzeum bizantyjskie, w którym znajduje się łuk starochrześcijańskiego kościoła z mozaiką z VI wieku w jego wnętrzu.

Kierując się w stronę Kato Lefkara, trasa prowadzi od kościoła Archanioła Michała, z pięknymi freskami z XII i XV wieku. Kościół Τimios Stavros w Pano Lefkara znajduje się w miejscu, które styka się wizualnie z klasztorem Stavrovuni, a w jego wnętrzu znajduje się srebrny krzyż upamiętniający biskupa Amathous. Choć nie wiadomo, kiedy został zbudowany, pewne jest, że klasztor Agios Minas w Vavla został reaktywowany po 1965 roku, kiedy to stał się klasztorem żeńskim.

W Choirokoita znajdują się ruiny klasztoru należącego niegdyś do templariuszy, a później do joannitów, natomiast w kościele Panagia tou Kampou zachowały się cenne freski.

Pyrga jest ostatnim przystankiem na tym szlaku i daje możliwość zobaczenia klasztoru Stavrovuni – męskiego klasztoru o surowej regule, średniowiecznej kaplicy oraz kościoła Agia Marina.

Całkowita długość trasy: 73 km.

Larnaka – Ammochostos – The byzantine jewels on the eastern coast

Trasa rozpoczyna się w Larnace (Larnaka), a konkretnie od kościoła Αgiosa Lazarosa i Muzeum Klerykalnego w Larnace – dwóch bardzo ważnych zabytków sakralnych.

W Sotirze trasa wiedzie od kościoła Μetamorfoseos tou Sotiros (Przemienienia Pańskiego), kościoła cmentarnego z ostatnich lat panowania weneckiego, oraz od kościoła Αgios Mamas z mniej więcej tego samego okresu, w którym znajduje się kilka fresków.

W regionie Hortakia znajduje się kościół Αgiosa Georgiosa Hortakiona, który wyróżnia się dobrymi proporcjami, chociaż jego freski, które zostały uratowane, są bardzo nieliczne. W tej samej okolicy zwiedzający mogą zobaczyć kościół Panagia Hortakion, którego początki sięgają XV wieku.

W Paralimni trasa prowadzi nas do kościoła Αgiosa Georgiosa, znajdującego się w centrum miasta i zbudowanego w XIX wieku. Obok kościoła Agios Georgios znajduje się kościół Panagia-Agia Anna, dwunawowy kościół, którego budowę szacuje się na XIV wiek. We wnętrzu znajduje się również niewielkie Muzeum Kościelne. Bardzo ważnym przystankiem na tej trasie jest Klasztor Agia Napa – zbudowany w XIV wieku – które jest jednym z najważniejszych miejsc interesujących, a jednocześnie związanych z poetą Georgiosem Seferisem.

Całkowita długość trasy: 76 km.

Nikozja (Lefkosia) – Klejnoty religijne 3

Szlak ten, trzeci w Nikozji, zaczyna się w Kato Deftera w grocie Panagia tis Chrysospiliotissa z freskami z XIV wieku, gdzie 15 sierpnia odbywa się wielki festiwal.

W Politiko zwiedzający zobaczą klasztor żeński Agios Irakleidios, który może opowiedzieć całą historię Kościoła prawosławnego. Kolejnym przystankiem na trasie jest znany klasztor Panagia tu Machaira. Zwiedzający mają okazję zobaczyć jeden z najważniejszych klasztorów na Cyprze – zbudowany w XII wieku z funduszy cesarzy bizantyjskich.

W Fikardou można podziwiać architekturę ludową wioski, w całości uznanej przez UNESCO za zabytek.Palaichori trasa prowadzi od kościoła Panagia tis Chrysopantanassas, znajdującego się w centrum wioski, do Muzeum Sztuki Sakralnejpołożonego w jego pobliżu.

W Agrokipii, na ostatniej części szlaku, znajduje się kościół klasztoru Agios Panteleimonas Acheras z ciekawymi ikonami i rzeźbionym w drewnie ikonostasem, charakterystycznym dla sztuki kościelnej pod panowaniem tureckim.

Całkowita długość trasy: 73 km.

Nikozja (Lefkosia) – Klejnoty religijne 2

Drugi szlak w Nikozji rozciąga się na obszar dystryku Nikozjai rozpoczyna się od Peristerony i kościoła Agion Varnava i Ilarion. Cechą charakterystyczną tego kościoła jest pięć kopuł, z fresków i ikon zachowały się tylko niektóre dzieła z XII i XV wieku. Nieco dalej na południe znajduje się kościół Αgia Varvara, który pochodzi z XVI wieku, z czasów panowania weneckiego.

Kolejny przystanek to kościół Panagia tis Asinou w Nikitari, jeden z 10 kościołów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Trasa prowadzi przez Galatę i kościół Panaga tis Poditou, który również znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Kolejna wizyta w wiosce Galata to wizyta w kościele Michała Archanioła lub Theotokos, a następnie w kościele Agios Sozomenos, który został zaproponowany do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Szlak kończy się w Kakopetrii, w Agios Nikolaos tis Stegis, kościele z XIII wieku, który jest już jednym z 10 cypryjskich obiektów światowego dziedzictwa UNESCO.

Całkowita długość trasy: 149 km.

Lefkosia – Religious Gems 1 Wood carving – Nikozja (Lefkosia)– Klejnoty religijne 1 – Snycerka

Lokalny szlak poprowadzony przez Stare Miasto to wycieczka do kościołów Nikozji. Spacer ten można odbyć pieszo, ponieważ uliczki są wąskie i bardzo malownicze, co czyni je idealnymi do spacerów.

Katedra Agios Ioannis tou Theologou, położona obok Pałacu Arcybiskupiego i naprzeciwko Gimnazjum Pancypryjskiego, posiada bardzo bogatą kolekcję fresków z XVIII i XIX wieku. Następnym przystankiem jest Muzeum Bizantyjskie Fundacji Arcybiskupa Makariosa III, znajdujące się dokładnie obok katedry. Wśród jego wspaniałych eksponatów znajdują się również fragmenty mozaiki z kościoła w Kanakarii, pochodzące z VI wieku.

Kościół Panagia tis Chrysaliniotissas jest najważniejszym kościołem bizantyjskim w Nikozji, natomiast kościół Αgios Kassianos, znajdujący się bardzo blisko Pangia Chrisaliniotisa, jest kościołem z XVIII wieku. Kościół Panagia tis Faneromenis został zbudowany w 1792 roku i jest wyjątkowy w swojej okazałości. Kościół Τimios Stavros tou Missirikou pochodzi z czasów panowania weneckiego, natomiast pod panowaniem tureckim został przekształcony w meczet.

Kościół Agios Antonios pochodzi z XVIII wieku i posiada szczególnie ważny rzeźbiony w drewnie ikonostas oraz dzwonnicę z rzeźbionego kamienia. Ostatnim przystankiem na tej trasie jest kościół Αrchaggelos Michael tou Tripioti, znany ze swojego piękna; w jego wnętrzu znajduje się ikona z XV wieku, na którą wpływ miało malarstwo włoskie.

Całkowita długość trasy: 2 km.

Monastycyzm – siła wiary (E)

Szlak ten przebiega przez okręg Pafos, gdzie znajduje się wiele klasztorów i pustelni, takich jak Egkleistra, (schronienie wykute w skale) Ajos Neofitos.

Trasa: Tala – Panagia – Statos – Κuklia – Pano Archimandrita.

W Enklistrze Agios Neofitos, zbudowanej obok eremu Agios Neofitos – cypryjskiego pustelnika – znajdują się wspaniałe freski z XII wieku, niektóre z nich wykonane przez Theodorosa Apsevdisa, malarza z Konstantynopola.

W pobliżu Panagi leży inny duży klasztor Pafos, Panagia Chrysorogiatissa, z bardzo dobrze zachowanymi budynkami z czasów panowania tureckiego. W Moni znajduje się również Muzeum Sztuki Sakralnej, w którym zgromadzono skarby klasztoru. Kierując się na południe, zwiedzający natkną się na klasztor Agios Nikolaos, znany również jako Święty Klasztor lub Klasztor Świętych (Ton Iereon), zbudowany w X wieku. Tradycja głosi, że z tego klasztoru wyruszył Agios Nikolaos.

W Kuklii znajdują się dwie pustelnie, z których jedna nazywana jest starą Enkleistrą Agos Neofitos.

Zabytki: Klasztor/Egkleistra Agios Neophytos, Τala – Klasztor Panagia Chrysorogiatissa, Panagia – Klasztor Agios Nikolaos, Statos – “Stara Egkleistra” pustelnia, Κouklia i pustelnia Agion Pateron, Pano Archimandrita.

Całkowita długość trasy: 100 km.